In Suid-Afrika vandag is leesvlakke van leerders 'n groot bekommernis wat vereis dat opvoeders lees prioritiseer deur geleenthede te vind om geletterdheidsinisiatiewe uit te lig en te verken. Volgens die Departement van Basiese Onderwys se PIRLS 2021: Suid-Afrikaanse Voorlopige Hoogtepunte-verslag waarin die 2021 Progress in International Reading Literacy Study (2023) uiteengesit word, kon 81% van graad 4 en 56% van graad 6-kinders nie die laagste maatstaf bereik nie, wat beteken hulle kon nie duidelike inligting akkuraat opspoor of nodige inligting uit 'n teks op hul graadvlak repliseer nie. Een geletterdheidsinisiatief is die jaarlikse Wêreld-hardopleesdag, wat vanjaar op Woensdag 7 Februarie plaasvind.
Wat is Wêreld-hardopleesdag?
Wêreld-hardopleesdag is in 2010 ingestel deur LitWorld, 'n nie-winsgewende organisasie wat in 2007 deur geletterdheidspesialis Pam Allyn in New York gestig is. Dit is geskep om die krag van voorlees te vier as 'n manier om stories te versterk terwyl jy gemeenskap skep en pleit vir geletterdheid as 'n fundamentele mensereg. In die afgelope veertien jaar het Wêreld-hardopleesdag 'n wêreldwye beweging geword van miljoene lesers, skrywers en luisteraars van gemeenskappe regoor die wêreld wat saamgekom het om die vreugde en krag van lees te eer en voort te gaan om die definisie van en geleenthede vir globale geletterdheid uit te brei.
Die uitdaging:
Terwyl hardop lees vir een dag nie geletterdheidskwessies in Suid-Afrika, of die wêreld in die algemeen sal oplos nie, sal die aktiwiteit van voorlees dalk help om leesgemeenskappe te bevorder, leeshulpbronne beskikbaar te stel en volwassenes sowel as kinders te motiveer om gereeld te lees. Studente, alumni, opvoeders en kollegas word uitgedaag om op Woensdag, 7 Februarie die geleentheid te benut om hardop vir 'n kind te lees.
Hoe om te begin?
Vir opvoeders wat geletterdheidbou-aktiwiteite in hul klasse wil inkorporeer, is hier 'n paar aktiwiteitsvoorstelle:
- Vra 'n groep leerders om elkeen vir een minuut hardop uit 'n boek te lees. Sodra jy jou hand opsteek/'n fluitjie blaas/'n sein gee, moet leerders ophou lees en vir 'n minuut lank stilbly. Die minuut van voorlees is gewoonlik 'n raserige kakofonie gevolg deur 'n minuut van oorverdowende stilte, wat die idee van geletterdheid versus ongeletterdheid beklemtoon. Gebruik hierdie geleentheid om terugvoer van die leerders te kry oor hul ervaring tydens hierdie aktiwiteit en om die krag van lees en geletterdheid met leerders te bespreek.
- Vir skole of klaskamers wat nie 'n biblioteek het nie, of baie klein biblioteke en beskikbare boeke het, begin 'n boekinisiatief. Dit kan regoor jou skool of binne jou graad of klas gedoen word deur ouers, die gemeenskap, besighede en private skenkers aan te moedig om nuwe of goeie kwaliteit tweedehandse boeke te skenk. Die skenker se naam kan in die omslag gestempel of vasgeplak word.
- Begin 'n leesklub waar ouer leerders vir jonger leerders lees en andersom.
- Wys vir jou leerders dat jy ook 'n leser is deur 'n boek op jou lessenaar te hê en gereeld te lees. Vra leerders wat hulle tans lees en vertel hulle van sommige van jou gunstelingboeke.
- Begin 'n 'Drop Everything And Read' (DEAR)-inisiatief wat 10 minute kan duur aan die begin en/of einde van elke dag waarin jy leerders aanmoedig om 'n boek wat hulle lees of uit die klasboekrak uit te haal en dit te lees vir 10 minute.
- Moedig leerders aan om hul eie stories te skryf en dit in die klas te deel. Moedig leerders dan aan om die stories te illustreer. Op hierdie manier skep jy en jou leerders 'n leerderbiblioteek met selfgemaakte boeke.
Persoonlike staaltjie:
Van 2009-2011 het ek MA TESOL (Teaching English to Speakers of Other Languages) by Teachers College, Columbia Universiteit in New York gestudeer deur middel van 'n Fulbright-beurs. Tydens my studies het ek op LitWorld afgekom en is aan die inspirerende Pam Allyn voorgestel. Sy het my by die organisasie verwelkom en gevolglik was ek bevoorreg om een van die mees onvergeetlike en lewensveranderende ervarings op te doen wat 'n LitWorld Summer Geletterdheidsprogram vir risiko-jeug in Harlem gelei het. Die Geletterdheidsprogram het noukeurige beplanning en noukeurige organisasie vereis, insluitend die aanstelling van uitsonderlike interns wat 'n belangstelling in gemeenskapsontwikkeling, geletterdheid en jeug in gevaar gehad het. Die interns was jong volwassenes, meestal studente, wat daagliks die beplande aktiwiteite sou ondersteun en afwisselend lei. Boeke is verkry van 'n verskeidenheid boekwinkels, skole en deur maatskappy- en individuele skenkings. Die dag se skedule is gewy aan die verbetering van geletterdheidsvaardighede deur gereelde lees- en skryfaktiwiteite, en natuurlik hardop lees. Boeke is volgens temas en/of leesvlakke in mandjies geplaas, en die deelnemers is aangemoedig om hele mandjies boeke te lees. Verversings en versnaperinge is daagliks vir elke deelnemer voorsien, en 'n element van fisieke aktiwiteit of spel is ook ingesluit, dikwels gekoppel aan 'n storie wat daardie dag gelees is. Aan die einde van die program het elke deelnemer hul gunstelingboek en 'n bywoningsertifikaat ontvang wat aan hulle toegeken is by 'n finale Geletterdheidsviering-seremonie wat deur hul gesinne bygewoon is. By die Geletterdheidsviering het die deelnemers elkeen 'n gedeelte van hul gunstelingverhaal wat hulle gelees het of een wat hulle self geskryf het hardop voorgelees. Ouers en familielede was in verwondering dat hierdie kinders, wat ge?dentifiseer is dat hulle geletterdheidsintervensies benodig, nou met selfvertroue hardop voorgelees het vir 'n gehoor van kinders en volwassenes en hulle eie stories geskryf of saam geskryf en ge?llustreer het.
Bronne:
Department of Basic Education (2023). PIRLS 2021: South African Preliminary Highlights Report. Department of Basic Education: Pretoria.
Verdere leeswerk:
Van Staden, S., Roux, K., Tshele, M. (2023). PIRLS 2021: South African Children's Literacy Achievement. Centre for Evaluation and Assessment.
